Mới sinh cũng bị ung thư?
Nhiều độc giả đến buổi tham mưu với tâm cảnh “người trong cuộc”, đang hàng ngày, hàng giờ chiến đấu với căn bệnh nan y.
Chị L.H.Kh. (40 tuổi, ngụ Q.Tân Phú, TP.HCM) đặt câu hỏi: “Tôi nghe nói người bệnh phải sang một thời gian tiếp xúc với nguyên do gây ung thư (UT) thì cơ thể mới nảy sinh tế bào UT. Thế nhưng, người nhà tôi có con trai mới ba tháng tuổi đã bị UT máu. Tôi băn khoăn, bố mẹ của cháu không mang gen UT và lúc mang thai chích ngừa đều đặn, vì sao cháu bé mới chào đời đã mắc bệnh?”. Về câu hỏi này, BS Ngô Thị Thanh Thủy, Trưởng khoa Ung bướu nhi, Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM giải thích: không như người trưởng thành, càng lớn tuổi thì tỷ lệ mắc UT sẽ cao, ở trẻ dưới 15 tuổi mắc bệnh UT liên quan nhiều đến nguyên tố di truyền. Trẻ có thể bị UT ngay từ trong bụng mẹ và sau khi sinh ra một tháng tuổi đã có nguy cơ mắc bệnh. Trong trường hợp của người nhà chị Kh., Có thể cả cha và mẹ của bé mang gen UT dạng tiềm tàng. Tuy nhiên, cha mẹ cần xem xét đến nhiều nhân tố khác gây ra UT cho trẻ như trong thời kì mang thai, người mẹ có xúc tiếp với các chất phóng xạ, tia X-quang, máy xạ trị… Thai phụ có thể bị nhiễm nguồn phóng xạ trong môi trường mà không phải do trực tiếp chụp - chiếu lúc khám bệnh.
GS-BS Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội UT Việt Nam khuyến cáo, ở Việt Nam có 23.250 ca UT gan (20,8%), 20.660 ca UT phổi (18,5%), khoảng 15.000 ca UT dạ dày (13,5%). UT ở cả nam và nữ tăng trung bình 5,4% mỗi năm (thời đoạn 2006-2010). Ở nam và nữ giới, năm loại UT hàng đầu là gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng, vòm họng. Các loại UT hàng đầu ở cả hai giới bắt đầu tăng nhanh từ tuổi 40.
Bà H.T.A. (Ngụ tỉnh Tiền Giang) lần khần: “Vừa qua, khi xét nghiệm tại BV địa phương, thầy thuốc nói 70% tôi có khả năng bị UT cổ tử cung nhưng phải sinh thiết mới biết vững chắc. Tôi đã hơn 50 tuổi, nếu chích vắc-xin ngừa HPV có được không?”. TS.BS Phạm Văn Bùng, Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Hồng Đức 3 TP.HCM tham vấn: “Khi vi-rút HPV tiến công vào cơ thể thì có dạng viêm nhẹ, viêm nặng và đến 90% trường hợp tự khỏi trong hai năm. Tuy nhiên có một số ít vi-rút HPV tiến công vào tế bào ở màng cổ tử cung. Những tế bào này, gọi là tế bào nghi UT. Vì chúng tồn tại từ 10 - 30 năm mới gây ra UT cổ tử cung. Để phát hiện chuẩn xác đã mắc UT cổ tử cung hay chưa phải tiến hành soi cổ tử cung và sinh thiết. Ngoại giả, ở đàn bà hơn 50 tuổi, đã có con mà chưa nhiễm vi-rút HPV thì nên chích ngừa phòng bệnh”.
Ảnh: Phùng Huy
40% các bệnh ung thư dự phòng được
Câu hỏi của anh V.H.T. (Ngụ Hóc Môn, TP.HCM) được nhiều bạn đọc ở buổi tham vấn quan hoài: “Có trường hợp nào bệnh nhân UT chết không phải do bệnh mà vì tác dụng phụ của thuốc (hóa trị, xạ trị) hay không?”. Các thầy thuốc cho biết, nhiều bệnh nhân khi thực hiện hóa trị sẽ ói, mệt vật vã và có một số trường hợp người bệnh trở nên nóng sốt, mất máu do bạch cầu, hồng huyết cầu sút giảm. Tuy nhiên, vì bệnh nhân không được điều chỉnh thuốc kịp thời nên dẫn đến tử vong và tỷ lệ này rất nhỏ. “Hiện giờ, nhiều bệnh nhân bị UT vẫn tự ti nên không đi điều trị sớm mà tự tìm lá đu đủ, cây cỏ… uống khiến bệnh di căn, không cứu được tính mạng”, BS Ngô Thị Thanh Thủy lưu ý.
Tại buổi tư vấn, cô Nguyễn Thị Hiền (72 tuổi, ngụ đường Điện Biên Phủ, Q.Bình Thạnh, TP.HCM) bị UT đại trực tràng chia sẻ: “Tôi đã điều trị hơn bốn năm, sắp bước sang năm thứ năm, nếu qua được giai đoạn này thì nguy cơ tái phát UT sẽ rất thấp. Cả gia đình tôi đang trông đợi vào kết quả tốt đẹp này, tôi luôn cố sống lạc quan nhưng thật ra trong lòng tôi vẫn rất lo”. BS Phạm Văn Bùng nói: "Nếu phát hiện sớm bệnh UT thì kết quả điều trị sẽ rất tốt. Thí dụ như UT vú, nếu phát hiện giai đoạn đầu tiên thì thời gian sống hơn 5 năm là từ 85-90%”.
Nhiều người vẫn muốn nối đặt câu hỏi, tuy nhiên, do đã gần 12g30, chương trình kéo dài thêm gần một tiếng so với dự định nên buổi tham mưu đành chấm dứt. BS Nguyễn Chấn Hùng dí dỏm đọc hai câu thơ gửi tặng độc giả Báo Phụ Nữ: “Ung thư biết sớm trị lành/Nếu mà để trễ dễ thành nan y”. Theo BS Hùng, nếu như nhân tố di truyền, nội tiết… chỉ chiếm 10-15% trường hợp UT thì đến 85% căn nguyên UT là do các yếu tố bên ngoài tác động như: khói thuốc lá, thực phẩm, môi trường, bệnh nhiễm (vi-rút xoắn khuẩn môn vị, vi-rút viêm gan siêu vi B, C, vi-rút EBV gây bệnh vùng hầu họng…). Trong đó, khói thuốc lá chiếm 1/3 gánh nặng UT, căn do do ăn uống chiếm 1/3 và 1/5 do các bệnh mắc phải. Trong số ba bệnh UT đứng đầu Việt Nam hiện thời là UT gan, phổi, dạ dày dù mắc nhiều nhưng vẫn có thể đề phòng được. Và, có đến 40% trường hợp bị UT đúng ra không mắc bệnh nếu biết cách dự phòng.
Để hạn chế nguy cơ mắc bệnh, các bác sĩ khuyến cáo không nên ăn quá nhiều thức ăn được muối mặn như: cà pháo - mắm tôm, cá khô, mắm cá, cải dưa, kim chi, thịt hun khói, xúc xích... Không ăn các thực phẩm nhiều dầu mỡ, thức ăn ẩm mốc; chích ngừa vắc-xin để hạn chế nguy cơ bị UT gan do vi-rút viêm gan siêu vi B, UT cổ tử cung do vi-rút HPV… Các loại vắc-xin này không đảm bảo 100% trường hợp sau chích ngừa sẽ không bị UT, do đó cần phải hạn chế uống rượu, tăng cường tập thể dục, giữ cân nặng vừa phải, ăn nhiều rau, trái cây tươi. Ngoại giả, tránh nhiễm các bệnh viêm gan siêu vi C, nhiễm xoắn khuẩn môn vị H.Pylori gây UT dạ dày, vi-rút EBV gây UT vòm họng…
Nhóm phóng viên CT-XH
GS-BS Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam: Người Việt Nam “tỉnh queo” với khói thuốc lá.
Khói thuốc lá độc hại với hơn 60 chất sinh UT, nhưng thấy khói thuốc lá, ai nấy cũng tỉnh queo, chẳng lo lắng. Đặc biệt, người hút cứ nghĩ thuốc lá có đầu lọc, hút rất nhẹ nên hút nhiều điếu hơn. Nhưng thực tại, hút nhẹ thì khói thuốc càng dễ vào sâu bên trong phổi, gây ra các bệnh UT khác. TS-BS Phạm Văn Bùng, Trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Hồng Đức 3 TP.HCM: Lập gia đình sớm dễ bị ung thư cổ tử cung.
UT vú và UT cổ tử cung là hai bệnh phổ biến nhất trong các loại UT phụ khoa. UT vú chiếm tỷ lệ 16 ca bệnh/100.000 dân, tuổi mắc bệnh cốt là từ 45 - 55, thường xảy ra ở Phụ Nữ độc thân không sinh con, lập gia đình trễ, không cho con bú sữa mẹ. Nhưng nếu đàn bà sinh nhiều con, lập gia đình sớm, điều kiện vệ sinh sinh dục kém dễ bị UT cổ tử cung. BS Ngô Thị Thanh Thủy, Trưởng khoa Ung bướu nhi, Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM: Cẩn thận chiêu lăng xê của thực phẩm chức năng.
Nhiều bệnh nhân khi biết mắc UT thường không đi điều trị ngay mà lo chạy theo tin đồn tìm các “vật lạ” trong dân gian như: mật gấu, sừng tê giác… Những loại thực phẩm hoàn toàn không có giá trị chữa bệnh UT. Riêng với các thực phẩm chức năng thường quảng cáo quá mức công dụng khi cho rằng có thể chữa bệnh UT. Thực tại, đây chỉ là những sản phẩm hỗ trợ tăng sức đề kháng cho bệnh nhân UT mà thôi. Tuy nhiên, người bệnh thường nghe theo tin đồn và các cơ sở sinh sản “được nước” đẩy giá lên cao. Việc điều trị UT phải có phác đồ cụ thể với từng loại bệnh và trên mỗi bệnh nhân. |
Bên lề “Đặt hàng” với báo Cô Nguyễn Thị Thu Trang (47 tuổi) chuyển ba lần xe để đến dự buổi tọa đàm “Gen ung thư: Cách phát hiện và xử lý”. Nhà ở tận xã Đông Thạnh (Hóc Môn, TP.HCM), cách tòa soạn báo nữ giới hơn 30km nên dù chương trình bắt đầu lúc 9g, nhưng 5g sáng cô Trang đã phải chuẩn bị tươm tất việc nhà, tưới cây... Hơn 7g, cô khởi hành bằng xe gắn máy đến bến xe Thới An (Q.12) rồi bắt tuyến ô tô buýt về trọng tâm đô thị. Sau đó đi xe ôm đến tòa soạn. “Nhà tôi có người thân bị UT, tôi đi nghe tư vấn để hiểu thêm về bệnh UT và cách phòng tránh, để từ đó chia sẻ cho gia đình, bạn bè những kiến thức có ích. Tôi mong Báo Phụ Nữ tổ chức thêm những buổi tham vấn tương tự, giúp mọi người bảo vệ tốt sức khỏe của mình”. Có bệnh vẫn siêng đi Chú Phan Tô Hà (66 tuổi, Q.8, TP.HCM) vừa mới mổ cườm nước, lại đang mang bệnh tiểu đường nhưng vẫn một mình chạy xe đến dự buổi tham vấn. Đây là lần trước hết chú dự tư vấn về UT. Tuy chú và người nhà không mắc bệnh nan y này, nhưng chú muốn trang bị thêm kiến thức phòng bệnh. Vợ bận, chồng đi thay Đó là trường hợp của gia đình chú Phạm Nguyễn Hiển (68 tuổi, Q.Phú Nhuận, TP.HCM). Vợ chú đăng ký tham gia nhưng do cô bận đột xuất nên chú đi thay. “Tuổi già nhiều bệnh tật, mình cần chú ý hơn tới sức khỏe mới có thể sống vui, sống khỏe bên con cháu”, chú tỏ bày. Ô tô buýt “bỏ quên”, may mà không trễ 9g kém, cô Bùi Thị Mỹ Nhiên (Q.7, TP.HCM) hớt hải chạy vào hội trường. Nhà ở khá xa, cô phải bắt hai tuyến xe buýt mới đến được tòa soạn Báo Phụ Nữ. Cô kể, cô nuốm đi sớm nhưng lại bị ô tô buýt “bỏ quên”, trễ đến hai chuyến. Cô Nhiên trước đây từng công tác tại Viện Pasteur, trong gia đình có mẹ từng bị UT phổi nên muốn đến nghe tư vấn về sự di truyền trong bệnh UT. Ba đời cùng nghe tham vấn Bác Quốc Tuyến (70 tuổi, Q.10, TP.HCM) đã dẫn con và cả cháu ngoại 14 tuổi cùng đi nghe tham mưu, tìm hiểu về bệnh UT. Bác Tuyến cho biết: "Cách đây 5 năm, con rể tôi hay ho, khạc ra máu, đi khám thì bác sĩ chẩn đoán là mắc bệnh UT mũi. Điều trị khắp nơi, nay đã tạm ổn định. Con rể bị bệnh khi còn trẻ nên tôi rất lo lắng về UT do di truyền. Tôi đưa con và cháu đến cùng nghe để hiểu thêm về cách phòng, chống UT”. Tiêu Hà - Ngọc Huệ - Nguyễn Luận |
