Từ đầu năm, gạo Việt Nam bắt đầu khó khăn khi thị trường vốn là chủ lực của Việt Nam như Indonesia, Philippines, Malaysia đang giảm nhập khẩu do họ càng ngày càng tăng khả năng tự đắc lương thực. Philippines vốn là thị trường truyền thống nhưng chỉ sau bão họ mới mua thêm 500.000 tấn gạo. Trước đó, nước này mới chỉ mua của Việt Nam 362.000 tấn gạo trong năm nay. Trung bình các năm trước, nước này mua khoảng 2 triệu tấn/năm. Thêm một khó khăn khác, trước đây hồ hết gạo Việt Nam thường xuất khẩu ban ve kiến trúc nhà phố đẹp cốt qua các hợp đồng giữa hai chính phủ ký với nhau, nên mức giá dễ thỏa thuận hơn. Tuy nhiên, gần đây các nước này cho phép doanh nghiệp tư nhân tham gia du nhập gạo. “Chính vì tư nhân tham dự mua gạo nên họ tự do lựa chọn thị trường và chọn mức giá rẻ hơn để kiến trúc nhà đẹp 5x20 nhập”, Giáo sư Võ Tòng Xuân cho biết. Từ đầu năm nay, nhiều hiệp đồng xuất khẩu gạo hội tụ của Việt Nam đã bị giảm sút và ngừng lại do bị ép giá. Hiệp đồng xuất khẩu chính phủ thời điểm 9 tháng đầu năm 2011 chiếm 44% thì tỉ lệ này chỉ còn hơn 13% so với cùng kỳ năm nay. “Thị trường Philippines giảm 63%, thị trường Malaysia giảm 35% và Indonesia chưa ký hiệp đồng nào”, ông Phạm xay nha tron goi Văn Bảy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhận định. Không ký được hợp đồng giao hội, giá thị trường bị ép, các doanh nghiệp gần như ngừng giao thiệp. Vừa qua, Hiệp hội Lương thực Việt Nam cũng giảm chỉ tiêu xuất khẩu gạo từ 7,5 triệu tấn xuống còn 6,7 triệu tấn do một thời gian dài không ký được hợp đồng. Đơn hàng giảm, giá giảm, các doanh nghiệp sinh sản gạo tư nhân kiến trúc nhà ở đẹp bắt đầu ào ạt xuất khẩu sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch với giá cao hơn thị trường. Năm 2013 là năm thứ 2 liên tục Trung Quốclà thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. 11 tháng nhập chính ngạch gần 2 triệu tấn, bằng cả năm 2012, chưa kể gần 1,4 triệu tấn gạo tiểu ngạch qua đường biên mậu so với năm 2012 là 400.000 tấn. Tính chung cả chính ngạch, Trung Quốc năm nay chiếm 50% thị trường xuất khẩu của Việt Nam. Như vậy, Trung Quốc đang trở nên thị trường chủ lực, thay thế những sụt giảm của thị trường truyền thống trước đây. Cho đến thời khắc này, Việt Nam đã xuất khẩu được khoảng 6,2 triệu tấn với giá trị ban ve kiến trúc nhà phố đẹp 2,67 tỉ USD, riêng thị trường Trung Quốc đã chiếm 50%. Đến nay, gạo Việt Nam đã gần như thường còn để xuất khẩu và đang chờ vụ mới vào giữa tháng 2 năm sau. Tuy nhiên, một mối lo ngại là thị trường Trung kiến trúc nội thất nhà đẹp Quốc đang dần có sự ảnh hưởng và chi thiết kế nội thất văn phòng phối đến Việt Nam. Chứng cứ là sau một thời gian Trung Quốc không mua gạo qua đường chính ngạch thì Việt Nam phải xuất ồ ạt qua đường tiểu ngạch. Ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch hiệp hội Lương thực Việt Nam, cho rằng việc xuất khẩu tiểu ngạch sang thị trường Trung Quốc thời gian qua xảy ra nhiều vấn đề, ăn lận thuế xuất khẩu, xù hợp đồng, mua bán thiếu sự buộc ràng chặt chịa. Một số hợp đồng khai mua bán chính ngạch nhưng khi thực hành lại xuất tiểu ngạch qua biên giới để ăn gian thuế. Để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, gần đây gạo Việt Nam đang bắt tìm phương hướng xuất khẩu vào những thị trường khác. Mới đây, Việt Nam đã có thỏa thuận từ 5 nước từ châu Phi nhưng còn khó khăn trong thanh toán và vận tải nên thị trường này chưa phát triển mạnh. Gần đây nhất, khi Mexico có nhu cầu nhập gạo Việt Nam, các doanh nghiệp đã bắt đầu thúc đẩy vào đây. Thậm chí, có những doanh nghiệp xây dựng quy trình sinh sản riêng cho thị trường này. Giờ thiết kế nhà đẹp Mexico phải nhập 90% lượng gạo tiêu thụ trong nước và có tới 75% khối lượng đó được nhập dưới các loại kiến trúc nhà đẹp dạng thóc và cốt tử nhập khẩu từ Mỹ. Chính bởi vậy, nước này có nhu cầu nhập khẩu gạo đặt báo kiến trúc nhà đẹp từ Việt Nam. Sau khi đánh giá cao gạo xuất khẩu của Việt Nam, đại diện Mexico mong sớm tìm ra cơ chế hợp để nhập cảng gạo Việt Nam và dần dần tìm hiểu để đầu tư sản xuất tại Việt Nam nhằm đáp ứng nhu chuồng tiêu thụ trong nước và hướng tới xuất khẩu tới các thị trường khác trong khu vực. Nước nào cũng tính phương án tự sản xuất lúa gạo như vậy nên hiện một số nước vốn nhập khẩu với sản lượng lớn đã tự lực 50% như Indonesia, Philippines, chỉ có Trung Quốc vẫn còn nhập khẩu với số lượng lớn. Các nước xuất khẩu gạo lớn đang tăng sản lượng và tăng tồn trữ như Thái Lan, Ấn Độ. “Thành ra, thị trường gạo năm 2014 đấu bị cạnh tranh gay gắt, khó có khả năng giá tăng cao như năm 2012 trở về trước”, ông Phong nhận định. |
